Kinderopvang richting verkiezingen oktober 2025: Wat kunnen we verwachten?

De Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober 2025 komen eraan. En dat betekent: nieuwe plannen, nieuwe keuzes en opnieuw discussie over de toekomst van kinderopvang in Nederland. Wordt opvang gratis? Eerlijker geregeld?

Bij Kinderopvang-Wijzer zetten we de belangrijkste verwachtingen én de bekende partijstandpunten op een rij. Zo kun jij als ouder of professional goed voorbereid je keuze maken. Let op: de onderstaande informatie is gebaseerd op de verkiezingsprogramma’s en standpunten uit 2023. De nieuwe programma’s worden verwacht in de zomer van 2025 en kunnen nog wijzigen.

Partijen die zich actief inzetten voor kinderopvang

Eerst een overzicht van de politieke partijen die zich actief inzetten voor de kinderopvang en enigzins duidelijke standpunten hebben.

GroenLinks-PvdA

• Pleiten voor vier dagen gratis kinderopvang voor kinderen tot 4 jaar en gratis buitenschoolse opvang.
• Willen de kinderopvangtoeslag afschaffen en vervangen door rechtstreekse financiering.

D66

• Zien kinderopvang als een basisvoorziening: vier dagen gratis opvang, ook voor niet-werkenden.
• Voorstander van integrale kindcentra (IKC’s), waar opvang en onderwijs samengaan.

SP

• Wil kinderopvang uit de markt halen en omvormen tot publieke voorziening met vier dagen gratis opvang voor alle kinderen.

ChristenUnie

• Voorstander van een vast kortingensysteem en inzet op inclusieve kinderopvang voor alle kinderen, inclusief met een beperking.

CDA

• Wil betere combinaties van werk en zorg voor ouders.
• Pleit voor hogere vergoedingen voor middeninkomens en gratis opvang voor gezinnen tot €70.000 jaarinkomen.

VVD

• Zet in op bijna gratis opvang voor werkenden, om arbeidsparticipatie te bevorderen.
• Voorstander van keuzevrijheid en minder regels, met behoud van toezicht op kwaliteit.

Partijen die weinig aandacht geven aan kinderopvang

PVV

De PVV heeft nog nooit een standpunt over kinderopvang opgenomen in haar verkiezingsprogramma’s. Ook in Kamerdebatten toont de partij weinig betrokkenheid of interesse bij dit onderwerp.

SGP en BBB

Deze partijen richten zich hoofdzakelijk op gezinsleven en opvoeding in de thuissituatie. Kinderopvang komt zelden aan bod in hun voorstellen.

Kinderopvang als een publieke voorziening?

Regelmatig klinkt de wens om kinderopvang volledig publiek te maken, net als het basisonderwijs. Gratis, toegankelijk voor iedereen, en zonder commerciële belangen. Maar uit praktijkvergelijkingen blijkt dat dit minder eenvoudig is dan het klinkt.

Kinderopvang is op dit moment veel strenger gereguleerd dan het onderwijs:

• Er gelden wettelijke normen voor ruimte per kind, groepsgrootte, en hygiëne (bijv. 3,5 m² per kind binnenruimte).
• De GGD inspecteert jaarlijks en vaak onaangekondigd, terwijl basisscholen gemiddeld eens per vier jaar een inspectiebezoek horen te krijgen (maar soms al 10 jaar geen inspectie op bezoek hebben gehad).
• Kinderopvangorganisaties moeten aantoonbaar voldoen aan veiligheidseisen, risico-inventarisaties en pedagogische standaarden.

Daarnaast is kinderopvang een sector waarin veel ondernemers actief zijn. Ouders betalen een deel van de kosten zelf (wettelijk minimaal 4%, in praktijk vaak meer), en aanbieders investeren in kwaliteit, efficiëntie en innovatie. In het onderwijs draagt de overheid 100% van de kosten en is er weinig sprake van ondernemerschap.

Deze verschillen maken dat veel deskundigen en betrokkenen pleiten voor maatwerk in beleid, in plaats van een één-op-één overname van het onderwijsmodel.

Om van kinderopvang een publieke voorziening te maken, is een grootschalige stelselwijziging nodig. Het huidige toeslagensysteem moet worden vervangen door rechtstreekse overheidsfinanciering aan opvangorganisaties, vergelijkbaar met het onderwijs. Kinderopvang zou daarmee voor álle kinderen toegankelijk moeten worden, los van het werk van ouders. Dit vraagt ook om meer regie van de overheid, extra investeringen in personeel en huisvesting, en mogelijk een nieuwe rol voor private aanbieders. In het uiterste geval kan dit zelfs leiden tot nationalisering of uitkoop van private kinderopvangorganisaties, wat ongetwijfeld langdurige juridische gevolgen zal hebben en gepaard gaat met een grote financiële investering. Dat zal niet echt realistische optie zijn, zeker gezien de besluitvorming over grote dossiers van de laatste kabinetten.

Verwachtingen voor oktober 2025

Op basis van eerdere verkiezingsprogramma’s en Kameruitspraken zijn dit de belangrijkste thema’s voor de komende campagne:

1. Eenvoudiger systeem

Afschaffen van het huidige toeslagenstelsel ligt voor de hand. Partijen als D66, SP en ChristenUnie pleiten voor directe financiering aan opvanglocaties, zodat ouders niet meer hoeven te declareren.

2. Gratis of bijna gratis opvang

• Linkse partijen: opvang moet een publieke basisvoorziening worden.
• Centrum- en rechtse partijen: kinderopvang moet vooral werkenden ondersteunen en betaalbaar blijven.

3. Oplossen personeelstekort

Tekorten in de sector blijven urgent. Partijen willen investeren in:

• Opleidingen en bijscholing
• Betere arbeidsvoorwaarden
• Flexibeler inzet van professionals

4. Gelijke kansen & inclusiviteit

Kinderopvang wordt steeds meer gezien als plek waar kansenongelijkheid al jong kan worden aangepakt. Vooruitstrevende partijen willen dat opvang toegankelijk is voor alle kinderen, ook met speciale zorgbehoeften.

5. Integrale Kindcentra (IKC)

Voorstanders van IKC’s willen onderwijs en opvang combineren tot één doorgaande ontwikkellijn van 0 tot 12 jaar. Dit idee krijgt steun bij partijen als D66 en GroenLinks-PvdA.

We wachten de programma’s van politieke partijen af. Je zal deze vinden in het Dossier : verkiezingen 2025. Nog benieuwd naar de standpunten van de partijen bij de verkiezingen 2023? Die tref je aan in Dossier : verkiezingen 2023.